Donanım
Transistör (1947) - William Shockley, John Bardeen, ve Walter Brattain
Patent No: US2524035A
Açıklama: Modern bilgisayarların temelini oluşturan bu buluş, elektronik devrimine öncülük etti.
Entegre Devre (1959) - Jack Kilby ve Robert Noyce
Patent No: US3138743A
Açıklama: Bilgisayarların küçülmesini ve hızlanmasını sağlayan çığır açıcı bir teknoloji.
Dinamik Rastgele Erişimli Bellek (DRAM) (1968) - Robert Dennard
Patent No: US3387286A
Açıklama: Modern bilgisayar belleğinin temelini oluşturdu.
Mikroişlemci (1971) - Ted Hoff, Stanley Mazor, ve Federico Faggin
Patent No: US3821715A
Açıklama: İlk ticari mikroişlemci olan Intel 4004'ün temelini oluşturdu.
Sabit Disk Sürücüsü (1956) - IBM ekibi
Patent No: US3503060A
Açıklama: Veri depolama teknolojisinde devrim yarattı.
Taşınabilir Bilgisayar (1981) - Adam Osborne
Patent No: US4294496A
Açıklama: İlk ticari taşınabilir bilgisayarın temelini oluşturdu.
USB (Universal Serial Bus) (1996) - Ajay Bhatt ve Intel ekibi
Patent No: US6253268B1
Açıklama: Bilgisayar ve çevre birimler arasında standart bir bağlantı protokolü sağladı.
Dokunmatik Ekran (1965) - E.A. Johnson
Patent No: GB1310683A
Açıklama: Modern akıllı cihazların temel özelliklerinden birinin öncüsü oldu.
Wi-Fi (1996) - CSIRO ekibi
Patent No: US5487069A
Açıklama: Kablosuz ağ teknolojisinin temelini oluşturdu.
GPS Çipi (1974) - Rockwell International
Patent No: US4114155A
Açıklama: Hassas konum belirleme teknolojisinin gelişimini sağladı.
Yazılım Mühendisliği
RSA Şifreleme Algoritması (1977) - Rivest, Shamir, ve Adleman
Patent No: US4405829A
Açıklama: Modern güvenli iletişimin temelini oluşturan asimetrik şifreleme yöntemi.
Grafik Kullanıcı Arayüzü (GUI) (1984) - Apple Computer
Patent No: US4931783A
Açıklama: Bilgisayar kullanımını kolaylaştıran ve yaygınlaştıran arayüz tasarımı.
Nesne Yönelimli Programlama (1994) - Xerox PARC
Patent No: US5361350A
Açıklama: Modern yazılım geliştirme paradigmasının temelini oluşturan programlama yaklaşımı.
World Wide Web (1989) - Tim Berners-Lee
Patent No: Patentsiz (Kamuya açık)
Açıklama: İnternetin kullanımını kökten değiştiren hipermetin tabanlı bilgi sistemi.
Arama Motoru Algoritması (1998) - Google (PageRank)
Patent No: US6285999B1
Açıklama: Web sayfalarının önem sıralamasını belirleyen algoritma.
Sıkıştırma Algoritması (1977) - Abraham Lempel ve Jacob Ziv
Patent No: US4464650A
Açıklama: Veri sıkıştırma ve depolama alanında çığır açan LZ77 algoritması.
Sanal Makine (1974) - Gerald J. Popek ve Robert P. Goldberg
Patent No: US4253145A
Açıklama: Modern bulut bilişim ve sanallaştırma teknolojilerinin temelini oluşturdu.
Uygulama Mağazası (2008) - Apple Inc.
Patent No: US20100262619A1
Açıklama: Mobil uygulamaların dağıtımını ve yönetimini kolaylaştıran sistem.
Blok Zinciri (2008) - Satoshi Nakamoto
Patent No: Patentsiz (Açık kaynak)
Açıklama: Kripto para birimlerinin ve dağıtık veritabanı teknolojilerinin temelini oluşturdu.
Agile Yazılım Geliştirme (2001) - Çeşitli yazılım geliştiricileri
Patent No: Patentsiz (Metodoloji)
Açıklama: Esnek ve işbirlikçi yazılım geliştirme süreçlerinin temelini oluşturdu.
Ağ Teknolojileri
Paket Anahtarlama (1968) - Donald Davies ve Paul Baran
Patent No: US3749845A
Açıklama: Modern internet altyapısının temelini oluşturan veri iletim yöntemi.
Ethernet (1973) - Robert Metcalfe ve Xerox PARC ekibi
Patent No: US4063220A
Açıklama: Yerel alan ağlarının (LAN) temelini oluşturan teknoloji.
TCP/IP Protokolü (1974) - Vint Cerf ve Bob Kahn
Patent No: Patentsiz (Açık standart)
Açıklama: İnternetin omurgasını oluşturan iletişim protokolü.
BGP (Border Gateway Protocol) (1989) - Kirk Lougheed ve Yakov Rekhter
Patent No: US6650621B1
Açıklama: İnternet omurgasında yönlendirme kararları için kullanılan temel protokol.
SSL/TLS (Secure Sockets Layer/Transport Layer Security) (1995) - Netscape Communications
Patent No: US5657390A
Açıklama: İnternet üzerindeki güvenli iletişimin temelini oluşturan şifreleme protokolü.
MIMO (Multiple Input Multiple Output) (1996) - Greg Raleigh ve V.K. Jones
Patent No: US5345599A
Açıklama: Kablosuz iletişimde veri hızını ve güvenilirliğini artıran teknoloji.
Content Delivery Network (CDN) (1998) - MIT ekibi
Patent No: US6108703A
Açıklama: Web içeriğinin hızlı ve verimli dağıtımını sağlayan ağ mimarisi.
P2P (Peer-to-Peer) Ağ Protokolü (1999) - Shawn Fanning (Napster)
Patent No: US7165071B2
Açıklama: Merkezi sunucu olmadan doğrudan kullanıcılar arası veri paylaşımını sağlayan teknoloji.
Software-Defined Networking (SDN) (2008) - Martin Casado ve Nick McKeown
Patent No: US8750164B2
Açıklama: Ağ yönetimini ve kontrolünü programlanabilir hale getiren teknoloji.
5G Teknolojisi (2018) - Çeşitli şirketler ve araştırma kurumları
Patent No: Çoklu patentler
Açıklama: Yüksek hızlı mobil veri iletişimi ve düşük gecikme süresi sağlayan yeni nesil kablosuz ağ teknolojisi.
Veritabanı Sistemleri
İlişkisel Veritabanı Modeli (1970) - Edgar F. Codd
Patent No: US3713107A
Açıklama: Modern veritabanı sistemlerinin temelini oluşturan matematiksel model.
Structured Query Language (SQL) (1979) - IBM
Patent No: Patentsiz (Açık standart)
Açıklama: İlişkisel veritabanları için standart sorgulama dili.
B-tree İndeksleme (1971) - Rudolf Bayer ve Edward M. McCreight
Patent No: US3713107A
Açıklama: Veritabanı performansını artıran veri yapısı ve algoritma.
RAID (Redundant Array of Independent Disks) (1987) - David Patterson, Garth Gibson, ve Randy Katz
Patent No: US5208813A
Açıklama: Veri depolama güvenilirliğini ve performansını artıran teknoloji.
NoSQL Veritabanları (1998) - Carlo Strozzi
Patent No: Patentsiz (Açık kaynak)
Açıklama: İlişkisel olmayan, yüksek ölçeklenebilir veritabanı sistemleri.
Veri Ambarı (1992) - Bill Inmon
Patent No: US5361355A
Açıklama: Büyük ölçekli veri analizi için tasarlanmış veritabanı mimarisi.
MapReduce (2004) - Google (Jeffrey Dean ve Sanjay Ghemawat)
Patent No: US7650331B1
Açıklama: Büyük veri kümelerini işlemek için paralel hesaplama modeli.
Blockchain Veritabanı (2008) - Satoshi Nakamoto
Patent No: Patentsiz (Açık kaynak)
Açıklama: Dağıtık, değiştirilemez ve şeffaf veritabanı teknolojisi.
In-Memory Database (1984) - Oracle Corporation
Patent No: US4853842A
Açıklama: Verinin ana bellekte tutularak hızlı işlenmesini sağlayan veritabanı teknolojisi.
Column-Oriented Database (1999) - Sybase IQ
Patent No: US6477534B1
Açıklama: Veriyi sütunlar halinde depolayarak analitik sorguları hızlandıran veritabanı mimarisi.
Yapay Zeka ve Makine Öğrenimi
Perceptron (1958) - Frank Rosenblatt
Patent No: US3287649A
Açıklama: Yapay sinir ağlarının temelini oluşturan ilk makine öğrenimi algoritması.
Backpropagation Algorithm (1986) - David E. Rumelhart, Geoffrey E. Hinton, Ronald J. Williams
Patent No: Patentsiz (Akademik yayın)
Açıklama: Yapay sinir ağlarının eğitiminde kullanılan temel algoritma.
Support Vector Machines (1995) - Vladimir Vapnik ve Corinna Cortes
Patent No: US5950146A
Açıklama: Sınıflandırma ve regresyon problemleri için etkili bir makine öğrenimi yöntemi.
Random Forest (2001) - Leo Breiman ve Adele Cutler
Patent No: US7177466B1
Açıklama: Yüksek doğruluklu tahminler yapabilen topluluk öğrenme yöntemi.
Deep Learning (2006) - Geoffrey Hinton, Yoshua Bengio, Yann LeCun
Patent No: Çoklu patentler
Açıklama: Çok katmanlı yapay sinir ağları kullanan makine öğrenimi yöntemi.
Long Short-Term Memory (LSTM) (1997) - Sepp Hochreiter ve Jürgen Schmidhuber
Patent No: Patentsiz (Akademik yayın)
Açıklama: Uzun vadeli bağımlılıkları öğrenebilen tekrarlayan sinir ağı mimarisi.
Generative Adversarial Networks (GANs) (2014) - Ian Goodfellow ve ekibi
Patent No: US20180232668A1
Açıklama: Gerçekçi yapay veri üretebilen derin öğrenme modeli.
Transformer Architecture (2017) - Google Brain ekibi
Patent No: US20190130213A1
Açıklama: Doğal dil işleme alanında çığır açan sinir ağı mimarisi.
Reinforcement Learning (Q-learning) (1989) - Christopher Watkins
Patent No: Patentsiz (Akademik yayın)
Açıklama: Ödül tabanlı öğrenme için kullanılan temel algoritma.
Convolutional Neural Networks (1989) - Yann LeCun
Patent No: US5937085A
Açıklama: Görüntü tanıma ve işleme için özel olarak tasarlanmış yapay sinir ağı mimarisi.
Bilgisayar Grafikleri ve Görüntü İşleme
Sketchpad (1963) - Ivan Sutherland
Patent No: US3389404A
Açıklama: İlk grafik kullanıcı arayüzü ve bilgisayar destekli tasarımın öncüsü.
Z-buffer (1974) - Edwin Catmull
Patent No: US4019176A
Açıklama: 3D grafiklerde derinlik tespiti için kullanılan temel algoritma.
Gouraud Shading (1971) - Henri Gouraud
Patent No: US3809868A
Açıklama: 3D modellerde pürüzsüz yüzey görünümü sağlayan gölgelendirme tekniği.
Texture Mapping (1974) - Edwin Catmull
Patent No: US4019176A
Açıklama: 3D modellere gerçekçi yüzey detayları eklemek için kullanılan teknik.
Ray Tracing (1980) - Turner Whitted
Patent No: US4479166A
Açıklama: Fotorealistik 3D görüntüler oluşturmak için kullanılan ışın izleme tekniği.
JPEG Sıkıştırma (1992) - Joint Photographic Experts Group
Patent No: Çoklu patentler
Açıklama: Dijital görüntüleri sıkıştırmak için kullanılan yaygın standart.
Morphing (1988) - Tom Brigham ve Doug Smythe
Patent No: US5175808A
Açıklama: Bir görüntüyü diğerine dönüştürmek için kullanılan görsel efekt tekniği.
Wavelet Dönüşümü (1988) - Ingrid Daubechies
Patent No: US5526299A
Açıklama: Görüntü sıkıştırma ve analizi için kullanılan matematiksel yöntem.
MPEG Video Sıkıştırma (1988) - Moving Picture Experts Group
Patent No: Çoklu patentler
Açıklama: Dijital video sıkıştırma ve kodlama için kullanılan standart.
GPU (Graphics Processing Unit) (1999) - NVIDIA
Patent No: US6650327B1
Açıklama: Grafik işlemleri hızlandırmak için özel olarak tasarlanmış işlemci.
Siber Güvenlik
Dijital İmza (1976) - Whitfield Diffie ve Martin Hellman
Patent No: US4200770A
Açıklama: Elektronik belgelerin güvenliğini ve bütünlüğünü sağlayan kriptografik yöntem.
Public Key Cryptography (1977) - Ron Rivest, Adi Shamir, ve Leonard Adleman (RSA)
Patent No: US4405829A
Açıklama: Güvenli iletişim ve veri şifreleme için kullanılan asimetrik şifreleme yöntemi.
Firewall (1988) - Digital Equipment Corporation
Patent No: US5606668A
Açıklama: Ağ güvenliğini sağlamak için kullanılan temel teknoloji.
Antivirus Software (1988) - John McAfee
Patent No: US5319776A
Açıklama: Bilgisayar virüslerini tespit etmek ve temizlemek için kullanılan yazılım.
Two-Factor Authentication (1984) - Kenneth P. Weiss
Patent No: US4720860A
Açıklama: Kullanıcı kimlik doğrulamasını güçlendiren çift faktörlü doğrulama yöntemi.
Virtual Private Network (VPN) (1996) - Gursharan Sidhu ve diğerleri (Apple Inc.)
Patent No: US6061796A
Açıklama: Güvenli uzaktan ağ erişimi sağlayan teknoloji.
Intrusion Detection System (IDS) (1988) - Todd Heberlein ve diğerleri
Patent No: US5557742A
Açıklama: Ağ ve sistem saldırılarını tespit etmek için kullanılan güvenlik teknolojisi.
Blockchain Security (2008) - Satoshi Nakamoto
Patent No: Patentsiz (Açık kaynak)
Açıklama: Dağıtık ve değiştirilemez veri yapısı ile güvenli işlem sağlayan teknoloji.
Homomorphic Encryption (2009) - Craig Gentry
Patent No: US8630422B2
Açıklama: Şifreli veriler üzerinde işlem yapmaya olanak tanıyan gelişmiş şifreleme yöntemi.
Zero-Knowledge Proof (1985) - Shafi Goldwasser, Silvio Micali, ve Charles Rackoff
Patent No: Patentsiz (Akademik yayın)
Açıklama: Bilgiyi açıklamadan doğruluğunu kanıtlama yöntemi.
İşletim Sistemleri
Time-Sharing Operating System (1959) - Fernando J. Corbató ve ekibi (MIT)
Patent No: Patentsiz (Akademik çalışma)
Açıklama: Birden fazla kullanıcının aynı anda bir bilgisayarı kullanmasına olanak tanıyan ilk işletim sistemi konsepti.
Virtual Memory (1956) - Fritz-Rudolf Güntsch
Patent No: US3108257A
Açıklama: Fiziksel RAM'den daha büyük bellek alanı kullanımına olanak tanıyan teknoloji.
Unix (1971) - Ken Thompson ve Dennis Ritchie (Bell Labs)
Patent No: Patentsiz (AT&T'nin mülkiyetinde)
Açıklama: Modern işletim sistemlerinin temelini oluşturan çok görevli ve çok kullanıcılı işletim sistemi.
Graphical User Interface (GUI) (1973) - Xerox PARC
Patent No: US4464652A
Açıklama: Kullanıcı dostu grafik arayüzünün temelini oluşturan teknoloji.
Microkernel Architecture (1985) - Jochen Liedtke
Patent No: Patentsiz (Akademik çalışma)
Açıklama: İşletim sistemi çekirdeğini minimize eden ve modülerliği artıran mimari.
Plug and Play (1995) - Microsoft
Patent No: US5630076A
Açıklama: Donanım aygıtlarının otomatik yapılandırılmasını sağlayan teknoloji.
Journaling File System (1990) - IBM
Patent No: US5375235A
Açıklama: Sistem çökmelerine karşı veri bütünlüğünü koruyan dosya sistemi teknolojisi.
Virtual Machine Monitor (1974) - Gerald J. Popek ve Robert P. Goldberg
Patent No: US4253145A
Açıklama: Birden fazla işletim sisteminin aynı donanım üzerinde çalışmasına olanak tanıyan sanallaştırma teknolojisi.
Real-Time Operating System (RTOS) (1980'ler) - Çeşitli şirketler
Patent No: Çoklu patentler
Açıklama: Gerçek zamanlı uygulamalar için özel olarak tasarlanmış işletim sistemi.
Mobile Operating System (2007) - Apple Inc. (iOS)
Patent No: Çoklu patentler
Açıklama: Mobil cihazlar için özel olarak tasarlanmış, dokunmatik arayüze sahip işletim sistemi.
Programlama Dilleri ve Derleyiciler
FORTRAN (1957) - John Backus ve IBM ekibi
Patent No: Patentsiz (IBM'in mülkiyetinde)
Açıklama: İlk yüksek seviyeli programlama dili, bilimsel hesaplamalar için tasarlandı.
COBOL (1959) - Grace Hopper ve komite
Patent No: Patentsiz (Açık standart)
Açıklama: İş uygulamaları için tasarlanan ilk yüksek seviyeli programlama dili.
BASIC (1964) - John G. Kemeny ve Thomas E. Kurtz
Patent No: Patentsiz (Açık standart)
Açıklama: Başlangıç düzeyindeki programcılar için tasarlanan basit ve etkileşimli dil.
C Programlama Dili (1972) - Dennis Ritchie
Patent No: Patentsiz (AT&T'nin mülkiyetinde)
Açıklama: Sistem programlama için tasarlanan ve birçok modern dilin temelini oluşturan dil.
Object-Oriented Programming (1967) - Ole-Johan Dahl ve Kristen Nygaard (Simula)
Patent No: Patentsiz (Akademik çalışma)
Açıklama: Nesne yönelimli programlama paradigmasının temelini atan konsept.
Just-In-Time (JIT) Compilation (1960'lar) - IBM
Patent No: US3702003A
Açıklama: Programın çalışma zamanında derlenmesini sağlayan teknoloji.
Garbage Collection (1959) - John McCarthy
Patent No: Patentsiz (Akademik çalışma)
Açıklama: Otomatik bellek yönetimi için kullanılan teknik.
Regular Expressions (1951) - Stephen Cole Kleene
Patent No: Patentsiz (Matematiksel konsept)
Açıklama: Metin işleme ve arama için kullanılan güçlü bir araç.
Lambda Calculus (1936) - Alonzo Church
Patent No: Patentsiz (Matematiksel teori)
Açıklama: Fonksiyonel programlamanın temelini oluşturan matematiksel sistem.
Compiler Optimization Techniques (1970'ler ve sonrası) - Çeşitli araştırmacılar
Patent No: Çoklu patentler
Açıklama: Derlenmiş kodun performansını artıran çeşitli teknikler (örn. dead code elimination, loop unrolling).
İnsan-Bilgisayar Etkileşimi
Bilgisayar Faresi (1967) - Douglas Engelbart
Patent No: US3541541A
Açıklama: Grafik kullanıcı arayüzlerinde temel girdi cihazı haline gelen buluş.
Dokunmatik Ekran (1965) - E.A. Johnson
Patent No: GB1310683A
Açıklama: Parmakla doğrudan etkileşime olanak tanıyan ekran teknolojisi.
Grafik Kullanıcı Arayüzü (GUI) (1973) - Xerox PARC
Patent No: US4464652A
Açıklama: Kullanıcı dostu görsel arayüzlerin temelini oluşturan teknoloji.
Ses Tanıma (1952) - Bell Labs
Patent No: US2929884A
Açıklama: İnsan konuşmasını anlayabilen ve işleyebilen teknoloji.
Sanal Gerçeklik (VR) (1960'lar) - Ivan Sutherland
Patent No: US3050870A
Açıklama: Kullanıcıyı sanal bir ortama sokan immersif teknoloji.
Artırılmış Gerçeklik (AR) (1990'lar) - Tom Caudell
Patent No: US5815411A
Açıklama: Gerçek dünya görüntüsü üzerine dijital bilgi ekleyen teknoloji.
Doğal Dil İşleme (NLP) (1950'ler) - Alan Turing ve diğerleri
Patent No: Çoklu patentler
Açıklama: Bilgisayarların insan dilini anlama ve üretme yeteneği.
Gesture Recognition (1980'ler) - Myron Krueger
Patent No: US4843568A
Açıklama: İnsan hareketlerini algılayıp yorumlayan teknoloji.
Haptic Feedback (1990'lar) - Thomas Massie ve Kenneth Salisbury
Patent No: US5587937A
Açıklama: Kullanıcıya dokunsal geri bildirim sağlayan teknoloji.
Brain-Computer Interface (BCI) (1970'ler) - Jacques Vidal
Patent No: Çoklu patentler
Açıklama: Beyin sinyallerini doğrudan bilgisayar komutlarına çeviren teknoloji.